در این مطلب از سایت دانلود مقالات فارسی مقاله ورزش بازیها و سرگرمیهای قدیمی (دانلود تحقیق و مقالات رشته ادبیات) را به صورت فایل WORD و قایل ویرایش برای شما کاربران گرامی گردآوری کرده ایم که دارای ۱۰۰ صفحه می باشد که بعد از پرداخت و خرید لینک دانلود مقاله ورزش بازیها و سرگرمیهای قدیمی برای شما نمایش داده خواهد شد.
مقاله ورزش بازیها و سرگرمیهای قدیمی
ورزش ، بازیها وسرگرمیها
زورخانه ها – تکیه وقهوه خانه ها ،کانون های فرهنگ مردم
ورزش وبازی وسرگرمی پدیده هایی هستند که از نظر زمان راه به کهن ترین دوران زندگی بشر می برند و سر آغازی برای آنها نمی توان تعیین کرد .در ایران نیز به شهادت افسانه ها و اساطیر و متن های نوشته ویافته های باغستان شناسی ،نشانه های فراوان از بازیها و سرگرمیها در طول زمان در دست است .
در متن های قدیمی مر بوط به قزوین ، دوران صفویه از نظر به دست دادن مدرک درباره گونه های مختلف ورزش و بازیها و سرگرمیها از اهمیت و اعتبار فراوانی برخوردار است . بنابر آنچه که در نوشته های تاریخی و به ویژه سفر نامه ها آمده مشاهده می کنیم که شهر قزوین در زمینه فعالیتهای ورزشی ، بازیها وسرگرمیها و کارهای نمایشی از شهرهای پر فعالیت ایران به شمار می رفته است . این فعالیت ها در دو گونه از جایگاهها برگزار میشده است ، نخست در فضای آزاد و به طور عمده در میدان های بزرگ شهر ، بویژه میدان سعادت یا میدان شاه و دیگری در جایگاههای سر بسته چون : زورخانه ، چاله حوضها ، تکیه ها و قهوه خانه ها . ورزشهایی چون : سوارخوبی – تیر اندازی – چوگان – قپق اندازی و بازیهای دسته جمعی چون :گرگ بازی – قوچ بازی – خروس جنگی و بالاخره کارها نمایشی چون : معرکه گیری – شعبده بازی – خیمه شب بازی – بند بازی – کشتی های نمایشی – شمشیر بازی ، ویژه فضا های آزاد و به ویژه میدان بزرگ و اصلی شهر ، میدان سعادت بوده است .
در برگزاری این مراسم انبوهی از مردم شهر شرکت می جسته اند و به این ترتیب میدان مرکزی به بهانه این مراسم مرکز گرد آمدن مردم و برخورد نزدیک آنها به یکدیگر و عمده شخصیتهای کشوری ، به ویژه شخص شاه بوده است که به شهادت این نوشته ها مردم به راحتی به او دسترسی داشته اند .
برگزاری این مراسم برای افراد غیر حرفه ای ،فرصت لازم را برای ابراز وجود و هنر نمایی آنها فراهم می ساخت ، امری که در کار پرورش نوجوانان و جوانان تاثیر بسیار داشت . اشاره هایی وجود دارد که در موقع حرکت نیروی نظامی برای مشارکت در یک نبرد عمده ، مراسم جشن و بازی در میدان شهر بر پا می شد تا روحیه همگان تقویت شود و مردم شهر با نشاط و سرزندگی جوانان را به سوی جبهه های نبرد بدرقه کنند . برگزاری این مراسم فرصتی بود تا چهره های گمنام به ابراز وجود بپردازند و مورد تشویق قرار بگیرند . اشاره های سفر نامه ها حکایت از آن دارد که برخی از برنامه های سرگرمی برای همه مردم به وسیله گروه های دوره گرد در تمامی طول سال در میدان های شهر به اجرا گذارده می شده است و به این ترتیب ، مردم زمان فراغت خود را به طور گروهی با شرکت در این برنامه ها می گذرانیده اند . این برنامه ها عبارت بوده از معرکه گیری و هنر نمایی مارگیران – شعبده بازی – بند بازی و کشتی گیران نمایشی – دسته های خیمه شب بازی و عروسک بازان و مانند آن . زورخانه ها محل های رسمی برای تربیت ورزشکاران و نوآموزان و جایگاه مقدسی برای پرورش روحی وجسمی جوانمردان و پهلوانان به شمار می رفتند .
سنت های خاص زورخانه ای که ره به دورانهای کهن می برد با تمامی اعتبار و حرمت های آن در زورخانه ها مورد توجه قرار داشت .
میل گرفتن – کباده کشیدن – شنا رفتن – چرخ – میل بازی و مهمتر از همه کشتی گرفتن از عمده ورزش های زورخانه ای به شمار می رفت .
تکیه ها از جمله مکانهای سربسته و کانونهای فرهنگی معتبر به شمار می رفتند . زیرا گذشته از برگزاری مراسم عزاداری در آنها ، در برخی از زمانها ، به ویژه در شبهای ماه مبارک رمضان مراسم شعرخوانی و سخنوری و مشاعره در تکیه ها برگزار می گشت که در واقع می توان از آن به عنوان
« شبهای شعر » روشنفکران زمان و یا انجمن ادبی یاد کرد .
و بالاخره قهوه خانه ها را باید کانون های فرهنگی عمده ای در ارتباط با زندگی جامعه شهری به شمار آورد . در قهوه خانه ها مراسم گوناگونی به اجرا در می آمد که از آن جمله می توان از شاهنامه خوانی – داستان سرایی – شعرخوانی – پرده داری ، طرنا بازی و مانند آن یاد کرد . قهوه خانه های بزرگ و معروف شهر در تمامی طول سال ، به ویژه زمانی که هوا رو به سردی می گذاشت از رونق لازم برخوردار بودند . ولی قهوه خانه ها در شبهای ماه رمضان حال و هوای دیگری داشتند ، چنانکه تا سحر چراغشان روشن و رفت و آمد و برنامه های مختلف در آنها جریان داشت . کمتر محلی را می توا
ن یاد کرد که چون قهوه خانه ها در پیوند با فرهنگ مردم فعال بوده باشد . در و دیوار قهوه خانه های معتبر نیز خود جلوه گاهی از هنر مردم به شمار میرفت. زیرا که با کاشی ها و تابلوهای معروف به شیوه قهوه خانه ای ، زینت شده بودند . این تابلو ها با رنگهای شاد و صحنه های گوناگون ، فضای سرشار از زیبایی و شادی را به بیننده القاء می کردند و مردم خسته از کار و فعالیت روزانه ، ساعت یا ساعتها در آن فارغ از هر اندیشه به استراحت و گفت و شنود می پرداختند و با صدای گرم مرشد به دنیای پر صفا و سرشار از گذشت و مردانگی افسانه و تاریخ گام می گذاردند و از پلید ها و نامردی ها خود را دمی فارغ می جستند ، و سرانجام با اعصابی آرام و گره از ابرو گشوده راهی خانه می شدند بدینسان کوله بار ناراحتی را پشت در می گذارند و با آرامشی نسبی به جمع خانواده می پیوستند .
حال در پی آنچه که گفته شد ، به یاری نوشته ها سخن درباره ورزش ها ، بازیها و سرگرمیها و شب زنده داریهای شهر قزوین را در دوران صفویه و با اشاره هایی به دوران قاجار پی می جوییم .
چوگان – تیراندازی و سوارخوبی : عالم آراء در شرح « میدان سعادت آباد » قزوین و مراسم آن در حضور و با شرکت شاه عباس به « چوگان بازی و قپق اندازی » اشاره دارد .
شاردن در سال ۱۶۷۴ در زمان شاه سلیمان در شرح « میدان شاه » از آن به عنوان « اسپریس » یا میدان اسب دوانی یاد می کند . در عهد شاه طهماسب نیز عبدی بیک از « اسب میدان » یاد کرده که باید محل اسب دوانی و سوارخوبی بوده باشد.
در سفرنامه شرلی درباره پذیرایی شاه از هیأت مزبور به مسابقه « اسب دوانی » و بعد چوگان بازی با شرکت شاه اشاره دارد . این مراسم در میدان سعادت آباد برگزار می شده است . او در این زمینه چنین می نویسد :
« بعد از ختم مجلس پادشاه از سرآنتوان خواهش کرد که از پنجره تماشای اسب دوانی کند . در جلو خانه میدان قشنگ وسیعی بود که خوب صاف و مسطح کرده بودند . پادشاه به آنجا رفته و وقتی سوار شده کرناها وطبل ها را نواختند ، جمعاً دوازده نفر سوار با شاه بودند که دو قسمت شده شش نفر یک طرف و شش نفر به سمت دیگر قرار گرفتند و در دست خود چوب های درازی داشتند که به قدر یک انگشت
قطرداشت و در سر آن چوبها یک تکه چوب دیگر مانند سر چکش نصب کرده بودند . بعد این که دو قسمت شده و روبرو آمدند یک نفر به میان آن ها آمده و گوئی از چوب به بالا می انداخت و هر کدام در یک طرف میدان قرار گرفته بازی خود را شروع کردند با چوگان های خود گو را به سمت یکدیگر پرتاب می کردند ، نظیر « کاوله » بازی ما در انگلیس ، و وقتی گوی به جلو پادشاه می رسید طبل و کرنا می زدند . »
پیتر و دلا واله : در شرح مراسم سعادت آباد در سال ۱۶۱۶ میلادی و شرکت شاه عباس در بازی چوگان درباره ویژگی این بازی چنین می نویسد :
« چوگان تقریباً چیزی شبیه آن بازی است که مردم فلورانس با پای پیاده انجام می دهند و به آن «کالچو» می گویند . نحوه بازی از این قرار است که هر طرف سعی می کند توپ را به دروازه مقابل برساند و فقط فرق میان بازی مردم فلورانس یا بازی ایرانیان این است که آنها پیاده و در میدان کوچکی با تعداد زیادی بازیکن این بازی را انجام می دهند و به یکدیگر ضربه و تنه و مشت می زنند .
چوگان را به دست راست می گیرند و هنر چوگان باز در آن است که گوی را از نزدیک دنبال کند و همیشه از حریفان پیش باشد و اگر نتوانست خود را به گوی برساند حتی الامکان راه حریفان را نیز مسدود سازد و نگذارد آنها گوی را با چوگان بزنند .
در تمام این حرکات مهارت و سرعت اسب و سوارکار از عوامل اصلی موفقیت محسوب می شوند و مطلب مهمتر این که بازی چوگان افراد را برای هنر نمایی در میدان نبرد آماده می سازد و روی هم رفته از تمام بازیهای مشابه ما بهتر و ارزنده تر است و اگر با لباس متحدالشکل و زیبا انجام شود برای بانوان دربارهای اروپا بسیار شایسته و مناسب خواهد بود .۱
قپق اندازی : یکی دیگر از بازیهای مورد توجه در دوران صفویه که در قزوین و اصفهان و دیگر شهرها رایج بود ، قپق اندازی نام داشت . در فرهنگ معین این واژه به صورت « قباق [ قَ ] کدو» شده است . ودر شرح واژه « قَباق اَفکنی » چنین آمده است : « به معنی هدف زنی و آنچنان باشد که چوبی چهل یا پنجاه گز طویل در میدان استاده کرده و طشت مس یا نقره ئ غیره بالای چوب تعبیه نمایند و سواران در عین دوانیدن اسب تیر یا تفنگ بر آن طشت می زنند و در زمان قدیم سلاطین ترک به جای طشت کدوی طلائی یا نقره یی از آن چوب می آویختند چه قبق به بفتحتین و بفتح اول و ضم ثانی در ترکی کدو را گویند » این بازی تمرین خوبی برای تیراندازان به شمار می رفت . هنرنمایی چابک سورارن تیرانداز این بازی یادآور سلحشوری های تیراندازان معروف پارتی در عهد اشکانیان به شمار می رفت . نحوه به دست گرفتن کمان و تمرین برای کشیدن با قدرت زه کمان و حرکت دادن آن از جلو به عقب و « قیقاج » زدن همه و همه نیاز به تمرین های بسیار و کسب مهارت ، زیر نظر استادان خبر داشت . این بازی عبارت بود از نصب چوبی بلند در وسط میدان که به آن « قپق » می گفتند . بر فراز چوب گلوله یا صفحه را از فراز « قپق » سرنگون سازند . به طور عمده چابک سواران پس از عبور از کنار تیر به سرعت به عقب بر می گشتند و به حالت « قیقاج » تیر را به سوی گلوله یا صفحه رها می کردند . شاردن درباره این بازی چنین اشاره دارد :
« وقتی شاه می خواهد تیراندازی کند جام زرین روی آن دکل [ قپق ] نصب می نماید .باید سوار در سر تاخت بیاید از زیر آن بگذرد وبعد با قیقاج به تیر وکمان آن جام را بزند . این هم از رسومات قدیمه ایرن است که در حال فرار با قیقاج دشمن خود را می کشند . هر کس جام طلا را با تیر بزند از آن او خواهد بود … »
شمشیر بازی
شمشیر بازی نیز بسان تیراندازی از جمله بازیهایی بود که برای آمادگی در میدان رزم مورد توجه قرار داشت . شمشیر بازان پس از تقویت بازو و فراگرفتن شیوه های حمله و رد حمله و دفاع ، در میدان شهر حضور می یافتند و با نظارت داوران بازی را آغاز می کردند . داوران مراقبت کافی داشتند تا صحنه بازی به خشونت کشیده نشود ، همین که بازی رو به خشونت می گذرد دو طرف را از هم دور می ساختند .
تیراندازی و سوارخوبی
از جمله ورزشها که جنبه رزمی داشته و برای آمادگی نیروهای نظامی مورد توجه بوده است ، میتوان به تیراندازی و سوارخوبی اشاره کرد . این هر دو با هم در ارتباط بوده اند و به مناسبتهای مختلف مسابقه هایی برگزار می کرده اند تا سپاهیان با شرکت در آن چابک سواری و قدرت نشانه روی خود را نشان بدهند . تا ورنیه که در سال ۱۶۵۴ در قزوین بوده است به یکی از این مراسم در حضور شاه صفی که در میدان سعادت برگزار گردیده اشاره دارد .
نمایش ها و بازی های میدانی
کاتف روس که در سال ۱۶۲۳ از قزوین دیدن کرده است درباره نمایشهای میدانی و سرگرمی هایی که در میدان شهر قزوین برگزار می شده است چنین می نویسد :
« در این میدان نمایشهای گوناگونی به چشم دیدیم : کشتی گیران با یکدیگر زورآزمایی می کردند، خیمه شب بازان نمایشهای عروسکی ممی دادند مارگیرا ن و معرکه گیران مارهای زنده را در دست گرفته سپس رها می کردند .
فالگیران و طالع بینان بر مبنای کتابها از سرنوشت سخن می گویند . »۱ او به اعتباری به وجود باغ وحش نیز اشاره دارد و می نویسد :
« حیوانات وحشی خاص سلطان از قبیل فیل وببر را نگهداری می کنند .»۲
اولئاریوس دانشمند شرق شناس عضو هیأت نمایندگی هلشتاین که در دهه چهارم قرن هفدهم در زمان شاه صفی به ایران آمده است در شرح مربوط به پذیرایی داروغه قزوین از هیأت مزبور به برنامه های نمایشی که در میدان شهر برگزار گشته و هیأت به دیدن آن فراخوانده شده بودند و عبارت بوده اند از : آکروبات – کشتی – قوچ بازی – خروس جنگی و گرگ بازی ، چنین اشاره دارد : « روز دوم ژوئیه برای اینکه به سفرا بد نگذرد ، داروغه قزوین ترتیب برگزاری نمایش را داد او با چند رأس اسب نزد ما آمد و پس از تعارفات معموله ما را به میدان شهر برد و فرستادگان را بر روی صندلی در چادر رو بازنشاند . بخشی از میدان را آب پاشی کرده بودند تا از بلند شدن گرد و خاک جلوگیری شود . مردم شهر به صورت دایره ئی وسیع کنار هم نشسته بودند و ما دریافتیم که شاهد یک برنامه جالب و دیدنی خواهیم بود . ابتدا چند نفر بازیگر پیش آمدند و همانطور که در آلمان نیز رسم است شروع به پریدن و جهیدن کردند . سپس چند نمایشگر که سه زوج معلق باز به دنبال آن ها بودند آغازبه دادن نمایش و بازی کردند . این ها لخت بودند و فقط عورتشان پوشیده بود . شلوارهای کوتاه و تنگ وچسبان چرمی به پا داشتند که به آن روغن مالیده بودند . آنها در نمایش خود که عبارت از حمله و دفاع بود شگردهای ماهرانه یی نشان دادند .
بعد از نمایش دو قوچ قوی با شاخ های پیچیده بزرگ را به هم انداختند که با شدت هر چه تمامتر به روی هم می پریدند و به یکدیگر کله و شاخ می زدند . سپس دو پرنده بزرگ و رنگارنگ را که بزرگتر از طوطی و هر کدام در ققس مخصوص زندانی بودند به صحنه آوردند و آن ها را با هم درگیر کردند . در پایان همراه با صدای بلند و طبل و فریاد و بانگ شادی ، هشت گرگ نیرومند را وارد میدان کردند . به گردن آنها ریسمان بلندی بسته بودند و یکی را پس از دیگری به میان جمعیت رها کردند و دوباره باز آوردند . مردی که لباس مخصوص پوشیده بود و روبندی کلفت که بین دو لایه آن را پنبه زیادی گذاشته بودند بر صورت داشت ، به سوی یکی از گرگ ها رفت وپس از آنکه گرگ به صورتش پرید او را میان دو بازوی خود گرفت و سپس از خویش دور کرد.»۱ اولئاریوس در شرح چگونگی استقبال از هیأت در شهر نیز به مورد جالبی اشاره دارد که عبارت است از انجام شعبده بازی در شهر . او می نویسد : « نزدیک سفرا چند شعبد باز و تردست که بازی ها و چشم بندی های متعددی را نمایش می دادند که در این طرف وآن طرف می پلکیدند و ما را تا محل اقامتمان همراهی می کردند . »
گرگ بازی
درباره گرگ بازی در میدان سعادت آباد قزوین نیز پیترو دلاوله شرحی دارد که به سال ۱۶۱۸ میلادی مربوط می شود . او در مقدمه اشاره دارد که شاه عباس قبل از حرکت به سوی سلطانیه و شرکت در عملیات جنگی در برابر عثمانی ها ، برای تقویت روحیه مردم در این مراسم شرکت می جوید . نوشته پیترو چنین است :
« غروب روزی که جار زده بودند شاه برای اینکه روحیه عمومی را شاد کند و فکر جنگ را از خاطرها بزداید در میدان عمومی دستور بازی خاصی را داد که بازیکنان آن برعکس چوگان سواربر اسب نیستند و همه مردم در آن شرکت دارند . بازی از این قرار است که در وسط میدان گرگ زنده ای را می آورند و میان مردم رها می کنند . مردم از اطراف دنبال گرگ می دوند و با داد و فریاد آن حیوان وحشی را چنان خشمگین و بیمناک می کنند که به هر طرف حمله می برد و به سوی اشخاص می پرد ، آنگاه مردمی که گرگ به طرف ایشان رفته است از پیش او می گریزند و دسته دیگری آن حیوان را دنبال می کند ، ولی هرگز به او دست نمی زند و تنها کارشان فریاد کردن و ترسانیدن گرگ است و حیوان که نمی نتواند به کسی آسیب برساند اگر اتفاقاً کسی را هم پنجه بزند یا به دندان بگیرد به سبس ازدحام مردم زود او را رها می کند . این بازی به خودی خود چیز مهمی نیست ولی داد و فریاد چند هزار نفر و حرکاتی که در اطراف گرگ وحشی می کند باعث خنده و تفریح می شود . »۱
آتش بازی :
از دیگر سرگرمیهای جالب مردم قزوین در دوران صفویه ، شرکت آنها در مراسم آتش بازی بوده که در یکی از میدانهای شهر برپا می شده است .
« ژرژ منوارینگ » از همراهان برادران شرلی آتش بازی در یکی از میدانهای قزوین در حضور شاه عباس را چنین توصیف می کند :
« … سپس آتشبازی مفصلی کردند که به وسیله یکی از اتباع عثمانی ترتیب داده شده بود . مانند آن بوده که چنین اژدها در هوا با هم می جنگند . در میان میدان نیز حوض بزرگی بود که از درون آن چیزهایی شبیه به ماهی نزدیک ده دوازده متر بیرون می جستند واز دهان خود آتش می پاشیدند . این آتش بازی عجیب ما را مبهوت کرد …
فهرست مطالب مقاله ورزش بازیها و سرگرمیهای قدیمی
زورخانه ها – تکیه وقهوه خانه ها ،کانون های فرهنگ مردم ۱
چوگان – تیراندازی و سوارخوبی ۸
پیتر و دلا واله ۱۰
قپق اندازی ۱۲
شمشیر بازی ۱۴
تیراندازی و سوارخوبی ۱۵
نمایش ها و بازی های میدانی ۱۵
گرگ بازی ۲۰
آتش بازی : ۲۲
سابقه زورخانه در قزوین ۲۳
پهلوانان و کشتی گیران معروف قزوین در دوران قاجاریه ۳۱
تکیه های قزوین و مراسم آنها ۳۴
تکیه های قزوین در عهده قاجار ۴۱
پرده داری و پرده داران قزوین ۴۸
قهوه خانه ها در دوران گذشته ۴۹
مرشد آقا سید هاشم ۵۲
چهار شنبه سوری ، نوروز جشن و برخی مراسم و بازیهای آن ۵۷
درویشان نوروزی و چادر قلندری ۵۷
بازیهای شب چهارشنبه سوری در قزوین ۶۲
بازی گل دسته وزنگ ۶۳
دم خروس لانه شیر ۶۶
دیگر بازیهای قزوین ۶۸
توپ آغاجه ۶۸
تیله بازی ۷۰
گرگم به هوا ۷۰
نوروزی خوانها ۷۱
شیرینی پزی خانگی ۷۴
نان لواش خانگی و ساجی قزوین ۷۶
سمنو ۷۸
از مراسم خواستگاری تا عقد وعروسی در تاکستان ، در میانه عهد قاجار ۷۸
مراسم نامزدی ۷۹
مراسم عروسی ۸۱
روایتی دیگر ۹۹
خواستگاری ۹۹
شب عروسی ۱۰۰
چند نکته دیگر ۱۰۱
پاتختی ۱۰۱
زائو و زایمان ۱۰۵
چند نکته در مورد زایمان ۱۱۱
مرگ ۱۱۲
صباح مزار ۱۱۴
سوگواری در تاکستان ۱۱۴
برخی مراسم سوگواری در قزوین ۱۱۶
سروده های سیاسی – اجتماعی ۱۲۶
توضیح ۱۳۲
سروده ای تازه به لهجه قزوینی ۱۵
منابع
مقاله ورزش بازیها و سرگرمیهای قدیمی به صورت فایل دانلودی می باشد شما بعد از پرداخت مبلغ مورد نظر می توانید در همان لحظه فایل را دریافت نمایید. در صورتی که به هر دلیلی موفق به پرداخت و یا دانلود نشدید از قسمت تماس با ما سایت، به ما اطلاع دهید تا در کمترین زمان ممکن به مشکلات شما رسیدگی کنیم.
فرمت فایل: WORD
تعداد صفحات: 100
مطالب مرتبط